Leeftijdsverschil bij seksueel gedrag: wat is aanvaardbaar?

Gelijkwaardigheid is meer dan leeftijd

Om van gezond seksueel contact te kunnen spreken, moet er een gelijkwaardige relatie bestaan tussen de betrokkenen.

Dit betekent dat er een zeker evenwicht moet zijn tussen beide partijen op vlak van onder meer leeftijd, fysiek overgewicht, affectieve, kennis, intelligentie, aanzien, macht, levenservaring, rijpheid, status,... Dit zijn dan ook goede en duidelijke indicatoren om ongelijkwaardigheid te detecteren.

Leeftijdsverschillen kunnen minder belangrijk zijn dan ontwikkelingsverschillen.

Bijvoorbeeld: een jongen van zeven jaar en een meisje van vier jaar die ‘moedertje en vadertje’ spelen kunnen perfect gelijkwaardig zijn.

In veel seksueel spel van kinderen jonger dan dertien jaar is het leeftijdsverschil doorgaans twee tot drie jaar.

Algemeen wordt aangenomen dat wanneer er voldoende ontwikkelingsgelijkwaardigheid is tussen beide partijen, het leeftijdsverschil kan oplopen tot vijf jaar, zonder dat de seksualiteit problematisch hoeft te zijn.

Ongelijkwaardigheid opzoeken

Sommige kinderen zoeken ongelijkwaardigheid op, omdat ze zich bij leeftijdgenoten bedreigd voelen en een betere aansluiting vinden bij jongere kinderen.

Andersom kunnen ook oudere, zwakkere en/of passievere kinderen gedestabiliseerd worden door heel ondernemende en dominante jongere kinderen.

Professionals beschouwen vaak de oudere partij als de meest verantwoordelijke. Dikwijls is dat zo, maar niet in alle gevallen.

Het is belangrijk om in elke casus van seksueel grensoverschrijdend gedrag waarbij een (groot) leeftijdsverschil aan de orde is, zorgvuldig na te gaan in hoeverre de oudere de jongere heeft beïnvloed en niet omgekeerd.

Andere mythes die nog leven, maar niet kloppen, zijn:

• Jongens zijn plegers, meisjes zijn slachtoffers
• Meisjes nemen geen initiatief voor seksuele handelingen

Voorbeelden

• Er is geen sprake van een gelijkwaardige relatie wanneer een dertiger seksuele omgang heeft met een tiener (min-zestien-jarige). De tiener is veel jonger, minder ervaren, minder sterk… Omdat dit tot machtsmisbruik kan leiden, wordt dit contact als grensoverschrijdend ervaren.

• Hetzelfde geldt als een twaalfjarige jongen ‘doktertje’ speelt met zijn nichtje van zes jaar of als een meisje van zestien jaar seks heeft met een jongen van vijftien jaar met een verstandelijke beperking. In beide gevallen zitten de betrokken partijen qua kennis/ontwikkeling niet op hetzelfde niveau.

Gelijkwaardigheid binnen het Sensoa Vlaggensysteem

Om seksuele gedragingen en activiteiten in een bepaalde categorie van ‘oké’ tot ‘ernstig grensoverschrijdend’ te plaatsen, gebruikt het Vlaggensysteem van Sensoa zes criteria. Vervolgens wordt het seksueel gedrag onder een bepaalde ‘vlag’ geplaatst.

Gelijkwaardigheid is één van de zes criteria.

Een groene vlag betekent dat beide partners evenwaardig zijn.

Bij een gele vlag is er sprake van lichte ongelijkheid in leeftijd.

Bij een rode vlag vindt eenmalig gedrag plaats tussen partners waarbij sprake is van grote ongelijkwaardigheid.

Een zwarte vlag betekent dat er meermaals sprake is van gedrag tussen partners waarbij sprake is van grote ongelijkwaardigheid.