Agressief gedrag vanuit emoties en frustraties: hoe ga je ermee om?

Luister naar de oorzaak

Bij frustratieagressie is er altijd een oorzaak. Diegene die agressie gebruikt, benoemt ze in de uitbarsting. Bij deze agressie is het de kunst om goed te luisteren naar de oorzaak. Meestal ligt de aanleiding voor frustratieagressie in regels, afspraken, begrenzing of gedragscorrectie.

De agressie kan gericht zijn tegen jou als persoon. Maar even goed krijg je de agressie over je heen omdat jij het systeem, de instelling, de regelgeving of de autoriteit vertegenwoordigt. Of omdat de interactie met jou net die laatste druppel was.

Haal de druk van de ketel

Leid de aandacht even af

Ga bijvoorbeeld kort in op een onschuldig detail, stel een verrassende vraag of maak een opmerking. Gebruik humor, bied een stoel en een kop koffie aan, stel voor om naar een andere ruimte te gaan, …

Haal omstaanders weg

Trek jezelf even terug of las een time-out in

Zo kan de ander wat afkoelen en kun jij je fysieke en mentale controle terugvinden.

Voorkom verdere spanningsopbouw

Herken waarschuwingssignalen

Heb oog voor de waarschuwingssignalen van opkomende agressie. Anticipeer erop om zo de emoties en het gedrag te helpen kanaliseren.

Maak contact, geef ruimte en luister open en actief

Maak persoonlijk contact, geef ruimte en veer mee. In de ogen van diegene die agressie gebruikt is hem onrecht aangedaan. Hij zit met opgekropte emoties en spanning. Die moeten eruit. Ga daar niet tegenin en toon begrip voor de situatie. Sluit aan bij de emoties. Benoem ze. Iemand die zich begrepen voelt, maakt minder ophef. Eerst de emoties, dan de inhoud.

Blijf rustig en neem een open houding aan. Probeer, zolang diegene die agressie gebruikt emotioneel of boos is, niet te reageren op schelden of vloeken.

Geef tijd en ruimte om te ontladen en te kalmeren. Vraag wat de ander nodig heeft. Neem elke vorm van zelfregulering serieus en speel erop in. Ga er als dat kan op in als de ander aangeeft wat hem nu zou kunnen helpen.

Luister open en actief om de emoties en frustraties te laten ventileren en vertrouwen te wekken zodat jij het probleem kan analyseren en begrijpen:

• Laat de persoon uitpraten. Dat voorkomt een welles-nietesgesprek en zorgt ervoor dat de emoties niet hoger oplopen.
• Geraakt hij niet uit zijn woorden? Is hij moeilijk te volgen? Of herneemt hij stukken van zijn verhaal? Help hem met korte en open vragen.
• Zoek de oorzaak.
• Vraag naar opheldering bij onduidelijkheden, zodat er geen misverstanden ontstaan.

Mogelijks gaat het om:

• een onvervulde behoefte: verbinding, honger, bewegen, ruimte, uitdaging, inspraak, autonomie, activiteit, aandacht, voorspelbaarheid, eerlijkheid, echtheid, …;
• een gemis aan (juiste) informatie;
• opgestapelde spanning: (1) er is sprake van overspanning - huilen en razen heelt. (2) stress, trauma, angst…

Vat zijn woorden kort samen als hij uitgeraasd is. Zo laat je merken dat je luistert en begrip hebt voor de situatie en vermijd je dat de ander zijn boodschap met nog meer nadruk herhaalt.

Toon begrip. Zeg iets over de boosheid, benoem de frustratie. Een open gesprekshouding is essentieel.

Vraag of de persoon zelf oplossingen of suggesties heeft. Stel zelf ook alternatieven voor.

Laat weten wat jij wel en niet kunt doen om het probleem te verhelpen, zo creëer je weer ruimte voor redelijkheid.

Vraag naar de voorkeuroplossing en koppel die aan concrete afspraken, voor zover je daartoe in staat bent. Ben jij zelf niet degene die dingen kan of mag afspreken, haal er dan de persoon bij die dat wel kan en mag.

Verander je aanpak bij volgende gedragingen

• Beledigingen, denigrerende taal, ongepaste (seksuele) opmerkingen of benaderingen.
• Bedreigingen, intimidatie, provocatie. Deze zijn bedoeld om een reactie uitlokken. Neem bedreiging altijd ernstig.
• Fysiek geweld: hieronder vallen alle incidenten die leiden tot beschadiging van objecten, toebrengen van verwondingen of (seksuele) handtastelijkheden.

Normeer en begrens zodra je op persoonlijk niveau wordt lastiggevallen.