Snel naar:

Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag als bron van informatie

Een incident met seksueel grensoverschrijdend gedrag kan veel informatie geven over de betrokkenen. Wat schuilt er achter dit gedrag? Welke factoren spelen een rol bij de initiatiefnemer(s) ('de dader') en degene die het gedrag ondergaat?

  • Wijst het incident op tekorten aan kennis? Zijn er zaken waar de betrokkenen foutieve ideeën over hebben? Proberen ze kennis op te doen via dit gedrag? Onderzoeken ze bijvoorbeeld hoe het lichaam van het andere geslacht eruitziet?
  • Welke attitudes, opvattingen en meningen zitten onder dit gedrag? Is er nood aan bijsturing?
  • Heeft het incident te maken met vaardigheden die niet of onvoldoende verworven zijn?

Probeer in de gesprekken met de betrokkenen zicht te krijgen op bovenstaande factoren. Het antwoord op deze vragen vormt de leidraad voor de aanpak van het seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het gesprek zal zich idealiter richten op het wegwerken van hiaten en tekorten, bijsturen van aanvechtbare ideeën en aanleren van de nodige competenties.

Bijvoorbeeld :

  • Een volwassen bewoner met verstandelijke beperkingen masturbeert regelmatig in de leefruimte. Wat vertelt dit over hem? Heeft hij genoeg besef van het verschil tussen publieke en private ruimtes? Begrijpt hij dat andere aanwezigen zulk gedrag gênant of vervelend vinden? Weet hij waar hij wél kan en mag masturberen? Beschikt hij over een eigen ruimte met voldoende privacy?
  • Een meisje van 14 is erg trots op haar lichaam en stuurt een pikante foto van zichzelf naar al haar klasgenoten. Wat vertelt dit over haar? Kent ze de risico’s van haar gedrag? Beseft zij dat sommige klasgenoten dit misschien vervelend vinden of dat sommigen het materiaal misschien zullen doorsturen? Kent zij voldoende het verschil tussen privéberichten en publieke berichten?

Wat is oké en wat niet?

Ook aan grensoverschrijdend gedrag zitten aspecten die wel oké zijn. Het is bijvoorbeeld oké om verliefd te zijn, nieuwsgierig te zijn, opwinding te voelen. De onderliggende drijfveren (gevoelens, behoeften,…) zijn meestal wel aanvaardbaar. Het grensoverschrijdende aspect zit vaak in de vormgeving van die drijfveren. Het is bijvoorbeeld niet oké om iemand te dwingen, stiekem te begluren of in het openbaar seksuele handelingen te stellen.

Benoem in je reactie welke aspecten van het gedrag wel oké zijn en welke niet, maar zeker ook waarom.

  • “Het is oké om te masturberen. Maar dat kan je niet doen als er andere mensen bij zijn die dat vervelend vinden. Dat doe je in privé-omstandigheden, bijvoorbeeld als je alleen op je kamer bent of als je onder de douche staat.”
  • “Het is oké om fier te zijn op je lichaam. Maar het is niet oké om ongevraagd foto’s van jezelf door te sturen. Dat kan tegen je gebruikt worden.”

Een incident als leerkans

Een incident geeft zicht op mogelijke ontbrekende kennis en vaardigheden. In de reactie op het incident, kunnen we de betrokken personen leren hoe deze op een acceptabele manier vorm kunnen geven aan hun behoeftes en verlangens.

We focussen daarbij op de initiator ('de dader'), om te vermijden dat die opnieuw over de grens gaat. Maar we kunnen ook voordeel halen uit een gesprek met het (eventuele) slachtoffer.

  • Als een kleuter op onderzoek gaat bij andere kinderen, kan je ingaan op zijn nieuwsgierigheid en hem informatie geven over het lichaam van jongens en meisjes. Je kan hem bijvoorbeeld ook leren dat hij niet zomaar in de broek van andere kinderen mag kijken.
  • Je kan bij een persoon met autisme samen aan de laptop gaan zitten en demonstreren dat je een andere identiteit kan aannemen op internet. Er zijn immers. mensen die online een ander geslacht of een andere leeftijd kunnen voorwenden. Contact met onbekenden is daarom niet oké.

Reflecteren over beleid

Factoren in de context kunnen ervoor zorgen dat de persoon in kwestie over de grens gaat. Zo kan iemand die geen eigen kamer heeft en dus onvoldoende privacy krijgt, overgaan tot het stellen van seksuele handelingen in de gemeenschappelijke ruimtes. Dit soort incidenten bieden leerkansen en kunnen leiden tot bijsturing van afspraken en beleid. Waarom heeft de persoon geen privacy en hoe kunnen we hier structureel iets aan veranderen?

Wat als een verbale aanpak moeilijk is?

Als het - omwille van beperkte verbale vermogens - moeilijk is om zicht te krijgen op de onderliggende factoren, kan je via observatie meer informatie verzamelen. Je kan daarvoor gebruik maken van de gedragsanalyse. Die helpt je om te zoeken naar factoren die het gedrag uitlokken of mee in stand houden.

Ook interessant

Gedragsanalyse: in kaart brengen waar grensoverschrijdend gedrag vandaan komt

Lees meer