Getuigenis Karolien en Julie van CIG Sint-Jan Baptist

Hoe zijn jullie als organisatie ertoe gekomen om rond seksueel grensoverschrijdend gedrag te gaan werken?

Karolien

“We hebben twee grote clusters van deelwerkingen. We hebben een erkenning als voorziening voor Bijzondere Jeugdzorg, hoofdzakelijk met een residentieel aanbod dat bestaat uit drie leefgroepen, een aantal studio’s en een module die jongeren begeleidt om zelfstandig te gaan wonen. Daarnaast zijn we ook erkend als Centrum Integrale Gezinszorg (CIG), waar we ons vooral focussen op jonge kwetsbare ouders die nog zwanger zijn of een kind op nog voorschools leeftijd hebben. In de twee pijlers is grensoverschrijdende gedrag een thema. Enkele jaren geleden hebben we een gemengde jongerenwerking opgestart, waarop vragen hierrond plots nog sterker aan de orde waren dan voorheen. Hoe kunnen we onze jongeren goed begeleiden op vlak van intimiteit en seksualiteit? Ze groeien niet op bij hun ouders, ze zien hen niet intiem zijn, elkaar een knuffel of een kus geven. Ook bij onze gezinszorg was het vaak een thema. We werken met onze tienermama’s rond relatiepatronen. Ze hebben soms ook te maken met relatiegeweld en grensoverschrijdend gedrag. Het zijn allemaal vragen die al sinds jaar en dag in de organisatie leven, en een aantal jaren geleden hebben we beslist hier een gedegen beleid rond uit te werken.”

Hoe hebben jullie dat aangepakt?

Karolien

“Toen we contact opnamen met Sensoa, was Sensoa net bezig het Vlaggensysteem aan te passen op maat van kwetsbare kinderen en jongeren. Dat is later het pakket ‘Buiten de lijnen’ geworden. We zijn toen sterk in dialoog gegaan met Sensoa om het Vlaggensysteem te vertalen naar onze doelgroep. Uit de gesprekken zijn een aantal dingen gevolgd en hebben we ons beleid vormgegeven. Daar bouwen we tot op vandaag op verder en de werkgroep die toen is ontstaan is tot op vandaag actief.”

Hoe gebruiken jullie het Vlaggensysteem in jullie organisatie?

Julie

“We gebruiken het om met onze kinderen en jongeren aan de slag te gaan. We halen dat er dan letterlijk bij en maken hen duidelijk dat ze aan het roer staan van hun eigen seksuele beleving, en ze zelf mogen bepalen wat wel en niet oké is. Op hun maat leggen we de zes verschillende criteria uit die in het Vlaggensysteem vervat zitten, om dan te bespreken wat wel en niet oké is. Soms zitten kinderen en jongeren op een bepaalde leeftijd met vragen, en dan is het een handig vertrekpunt. Het hangt gewoon op in onze bureau, en als kinderen vragen “Wat is dat?”, dan is dat een goed moment om het er over te hebben. Maar ook bij concrete voorvallen zetten we het in, bijvoorbeeld als één van de jongeren in z’n blootje rondloopt op een manier die niet gepast is. Dan gebruiken we het Vlaggensysteem om duidelijk te maken waarom dat zo is."

Karolien

“We kijken altijd sterk naar de emotionele leeftijd van een kind of jongere, en denken van daaruit na over de emotionele noden van die persoon. Wat betekent het gedrag dat ze stellen, en hoe kunnen we daar dan best op reageren? Dat is niet altijd gemakkelijk, zeker in de adolescentie."

Hoe bespreken jullie deze zaken onder collega’s?

Julie

“Zo’n zaken bespreken we in onze werkgroep. Daar zitten een medewerker in uit elke deelwerking, en ook alle orthopedagogen en psychologen. Daar kan iedereen casussen aandragen en denken we er samen over na en geven we elkaar feedback. Destijds zijn we vooral vertrokken van vragen omtrent grensoverschrijdend gedrag, maar doorheen de jaren zijn we meer gaan kijken naar hoe we op een gezonde manier kunnen omgaan met intimiteit. Op elke emotionele leeftijd zijn de noden anders. Ook wij grijpen dan naar het Vlaggensysteem terug om situaties beter in te schatten. Soms voelt iets aan als grensoverschrijdend gedrag, maar komen we tot de conclusie dat een bepaald gedrag toch gezond is. De werkgroep kijkt of de aanpak in de organisatie niet een bijsturing nodig heeft. We volgen ook op welke nieuwe materialen verschijnen, een nieuw boek of een poster bijvoorbeeld. We ontlenen materialen en kijken welke nuttig kunnen zijn voor de organisatie. Op basis van zo’n onderzoek hebben we bijvoorbeeld al eens een anticonceptiekoffer aangekocht.”

Hoe zorgen jullie ervoor dat iedereen in de organisatie mee is met het thema?

Julie

“We sturen sinds kort onze verslagen rond, want er is niet altijd tijd om terug te koppelen op teamvergaderingen. De agenda is dikwijls vol en dringende casussen krijgen natuurlijk voorrang.”

Karolien

"We hebben ook tweemaal per jaar een vormingsmoment waarop medewerkers workshops organiseren voor andere medewerkers. Het Vlaggensysteem is een vast terugkerende workshop en we vragen alle nieuwe personeelsleden om die te volgen. We vinden het heel belangrijk dat iedereen het Vlaggensysteem kent en weet te gebruiken. Ook andere kaders en methodieken keren terug. Als collega’s met specifieke vragen zitten over bijvoorbeeld grensoverschrijdend gedrag en hier de mening van andere collega’s over willen horen, dan kan dat ook op zo’n dag.”

Hoe heeft de begeleiding van Sensoa een verschil gemaakt?

Karolien

“Door met mensen van Sensoa in gesprek te gaan over het Vlaggensysteem, is een openheid ontstaan en een toon gezet die tot op vandaag aanwezig is in de voorziening. Die wordt nu verder gezet door de werkgroep. Er was altijd al een groot draagvlak om rond het thema te werken, maar de begeleiding heeft ervoor gezorgd dat we er nu op een professionele manier rond werken. Sensoa blijft ons ook betrekken en vraagt ons om mee na te denken over complexere vragen. De reflecties die we hierrond hebben, zijn een heel grote meerwaarde."

Wat zou je verwante organisaties aanraden die in hun aanpak misschien nog niet zo ver staan als jullie?

Julie

“Als ze het Vlaggensysteem nog niet kennen, zou ik hen aanraden daarvan te vertrekken. Onderzoek het en ga ermee aan de slag. Op de website van Sensoa vind je ook veel info terug als je met specifieke vragen zit.”

Karolien

“De ondersteuning van Sensoa is ook wel echt dankbaar als je opstart. Je kan het allemaal zelf uitzoeken, maar als iemand begeesterd komt vertellen en je op weg helpt, maakt dat toch een verschil. Eens je de weg hebt gevonden, blijft Sensoa ook ondersteunen: ze blijven materialen ontwikkelen en blijven het veld bevragen. Dat helpt om het thema de nodige aandacht te blijven geven.”