Thomas & Kilmann beschrijven het gedrag van mensen in conflictsituaties aan de hand van twee basisdimensies:

  • De mate waarin het individu probeert in zijn eigen belangen te voorzien.
  • De mate waarin het individu probeert in de belangen van de ander te voorzien.

Zo bepalen ze vijf methoden of stijlen van conflicthantering:

schema conflicthanteringssi

De verschillende conflicthanteringsstijlen van Thomas & Kilmann

Meestal heb je door je temperament en door ervaringen bepaalde stijlen beter ontwikkeld dan andere. Daardoor ben je geneigd er meer op te vertrouwen en die stijlen vooral in te zetten.

Maar laat je niet vangen. De vijf manieren zijn nuttig. De effectiviteit van elke stijl hangt af van de eisen die een bepaalde conflictsituatie stelt en de vaardigheden waarmee je de stijl gebruikt.

Wedijveren/doordrukken

Wedijveren is gericht op het eigen belang en niet op het belang van de ander. Het individu streeft zijn eigen belang na ten koste van de ander.

Deze stijl is georiënteerd op macht, waarbij men macht kan gebruiken om te winnen: het vermogen tot argumenteren, rang en status, financiële sancties, en dergelijke.

Wedijveren kan ook betekenen ‘opkomen voor je rechten’: een standpunt verdedigen waarvan je gelooft dat het juist is of eenvoudigweg proberen te winnen.

Aanpassen/toegeven

Aanpassen is gericht op het belang van de ander en niet op het eigen belang.

Aanpassen is het tegenovergestelde van wedijveren.

Een individu dat zich aanpast, verwaarloost zijn eigen belangen om die van de ander te bevredigen. Er zit een element van zelfopoffering in.

Aanpassen kan de vorm aannemen van onbaatzuchtige edelmoedigheid of liefdadigheid; iemand gehoorzamen hoewel men dat liever niet zou doen of toegeven aan een gezichtspunt van een ander.

Vermijden/terugtrekken

Het individu streeft noch zijn eigen belangen, noch die van een ander na. Hij gaat het conflict niet aan.

Vermijden kan de vorm aannemen van diplomatiek ontlopen van een onderwerp, het onderwerp uitstellen tot een beter moment of eenvoudigweg zich onttrekken aan een bedreigende situatie.

Samenwerken/exploreren

Samenwerken is zowel op eigen belang als op het belang van de ander gericht.

Samenwerking houdt een poging in samen met de ander te werken aan het vinden van een oplossing die de belangen van beide personen bevredigt. Dit betekent een onderwerp uitdiepen om de onderliggende belangen van de twee individuen te identificeren en een alternatief te vinden dat aan beide belangen tegemoetkomt.

Het proces kan de vorm aannemen van het exploreren van een verschil van mening om elkaars opvattingen te leren kennen of een interpersoonlijk probleem aanpakken en daar een creatieve oplossing voor vinden.

Compromis zoeken

Het compromis zoeken is matig gericht op het eigen belang en matig gericht op het belang van de ander.

Het doel is geschikte, wederzijdse en acceptabele oplossingen te vinden, die beide partijen redelijk en gedeeltelijk bevredigen.

Het houdt het midden tussen wedijveren en aanpassen. Compromis zoeken laat meer schieten dan wedijveren, maar minder dan aanpassen.

Op dezelfde manier wordt een onderwerp meer direct aangepakt dan met vermijden, maar niet zo diepgaand onderzocht als met samenwerken.

Compromis zoeken betekent het verschil samen delen, concessies uitwisselen of een middenpositie innemen.