Bij dit criterium checken we in welke mate er toestemming is voor bepaald gedrag en of er al dan niet een akkoord is voor het gedrag.
Bij dit criterium checken we in welke mate er toestemming is voor bepaald gedrag en of er al dan niet een akkoord is voor het gedrag. Op deze pagina zoomen we in op:
Omgangsregels liggen nooit helemaal vast en kunnen evolueren.
Spreek je elkaar aan met een bijnaam, met 'je' en 'jou' of met 'u', 'meneer' en 'mevrouw'? Geef je elkaar een zoen als begroeting? Is een kneep in de billen een teken van sympathie of een schending van de integriteit? Is de ander in de ogen kijken onbeleefd of een uitnodiging tot flirten? En is een doorkijkbloes een uitnodiging om te kijken?
Het is niet altijd even duidelijk. De grote diversiteit in onze samenleving zorgt dat er heel wat verschillende gewoontes en gebruiken zijn.
De mate waarin men fysieke afstand houdt, aanrakingen of uitspraken doet, check je best bij de ander. Hoe ervaart de ander dat?
In het contact met mensen is het belangrijk dat je op de hoogte bent van en rekening houdt met de gangbare omgangsvormen, normen en waarden binnen bepaalde culturen en subculturen.
Ook je doelgroep moet weten en/of leren wat de algemeen gangbare omgangsvormen zijn. Zeker in situaties waarin de (seksuele) integriteit in het gedrang komt, is het belangrijk om alert te zijn voor de grenzen van de ander en om zo nodig expliciet om toestemming te vragen.
Dat geldt zeker ook als professional. Intiem onderzoek, het schrijven van een verslag met privégegevens, aanrakingen, verzorging,… gebeuren enkel wanneer de ander hiervoor toestemming geeft.
Breng je doelgroep steeds goed op de hoogte van de stappen en communicatiekanalen in bepaalde procedures.
Dit betekent dat je functionele intieme handelingen het best vastlegt en formaliseert. Zo kunnen hierover geen misverstanden bestaan. Neem in dit proces zeker de stem van je doelgroep mee.
Naast omgangsregels, zijn er ook een aantal mensenrechten waaraan je kan checken of er toestemming of akkoord is.
De meest courante mensenrechten rond het thema integriteit en grensoverschrijdend gedrag zijn:
Let op: sommige rechten kunnen met elkaar botsen. Zo botst de vrijheid van meningsuiting vaak met het recht op onschendbaarheid van zijn persoon, bescherming van zijn goede naam of met het recht op vrijheid van religie.
Voorbeelden waar dit criterium oké is, zijn:
Voorbeelden waar dit criterium niet oké is, zijn:
Er zijn veel verschillen in wat beschouwd wordt als ‘oké’. Een check is nodig.
Toestemming wordt vaak non-verbaal gegeven en kan in de loop van het contact veranderen of ophouden.
Het is niet makkelijk om signalen correct in te schatten, om zelf duidelijke signalen te geven en om te stoppen op het moment dat de andere partij afhaakt.
Omdat seksuele ervaring gaandeweg wordt opgebouwd, zijn er momenten in de seksuele ontwikkeling van mensen waarop zij zich openstellen voor nieuwe ervaringen en belevingen.
Zij kunnen vooraf maar ten dele inschatten wat ze aan de nieuwe seksuele ervaring kunnen hebben en of ze het wel leuk zullen vinden.
In seksuele interacties kunnen bij mensen verschillende ideeën, verwachtingen en gewoontes leven.
Het afstemmen van die verschillen op elkaar kan heel wat aftasten en communicatie vergen.
Communicatie vergt twee partijen en de boodschap moet enerzijds duidelijk genoeg worden overgebracht. De andere partij moet bovendien alert genoeg zijn.
Helder en duidelijk communiceren over grenzen is niet evident. Er spelen hier heel wat ‘overwegingen’ mee.
In de discussie over het belang van toestemming wordt soms verwezen naar ‘het Zweedse model’, waarbij men het bewijs voor de toestemming niet legt bij de klager, maar bij de aangeklaagde. Die moet kunnen aantonen dat er stappen zijn gezet om zich te vergewissen van het akkoord.
De bewijslast ligt dus bij diegene die over de grens is gegaan.
Dus ook wanneer iemand niet reageert, maar de aangeklaagde heeft geen moeite gedaan om de toestemming te checken, spreken we van een grensoverschrijding.
Dit is belangrijk omdat angst een persoon kan verlammen. Er is dan sprake van ‘freezing’.